امروز اما این باورها رنگ باخته و به مدد اطلاع‌رسانی پزشکان همه می‌دانند که قلیان نه‌تنها برای سلامتی مضر است، بلکه ضرر آن به مراتب بیش از سیگار است.

روزگاری قلیان‌کشیدن تنها عادت پیرمردهایی بود که بعد از سال‌ها گذر از پوسته جوانی و تلاش‌های بی‌وقفه برای گذران زندگی در کنار یکدیگر یاد و خاطره می‌ساختند.

حالا این موتور دود با وجود هشدارهای متعدد درباره مضرات آن وسیله‌ای برای پرکردن تمام اوقات فراغت جوانان و نوجوانان شده است.

برای یافتن ضررهای قلیان، باید ضررهای دخانیات را به طور کلی بررسی کرد. تحقیقات نشان داده است که یکی از عوامل اصلی بیماری‌های تنفسی، مصرف دخانیات است.

سازمان بهداشت جهانی می‌گوید سالانه شش میلیون نفر در سراسر جهان، جان خود را بر اثر مصرف دخانیات از دست می‌دهند؛ هر شش ثانیه یک نفر.

این سازمان اضافه کرده است کسانی که مصرف دخانیات را در سنین نوجوانی آغاز می‌کنند (حدود 70 درصد مصرف‌کنندگان مواد دخانی) و آن را برای 20 سال ادامه می‌دهند، 20 تا 25 سال زودتر از سایرین از دنیا می‌روند.

علاوه بر این، دخانیات می‌تواند عاملی برای بیماری‌های پوستی و ریزش مو باشد همان‌گونه که می‌تواند روی سلامت سیستم بینایی و چشم انسان اثر بگذارد و احتمال ابتلا به آب مروارید را بالا ببرد.

این موارد شرح کوتاهی از مضرات کلی دخانیات بود، اما گفته می‌شود قلیان علاوه بر این مضرات کلی، مضرات خاص خود را نیز دارد.

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های قلیان‌های امروزی بحث تنباکوی مصرفی در آن است. سال‌ها پیش اگر هم قلیان مرسوم بود، تنباکوی استفاده‌شده در آن معروف به تنباکوی خوانسار بود. این تنباکوی خشک و بدون شیره در آب خیس می‌شد و بعد بدون استفاده از فویل روی قلیان قرار می‌گرفت.

اما تنباکو‌های طعم‌دار امروزی که مورد مصرف بیشتر قهوه‌خانه‌ها و رستوران‌های سنتی و حتی مغازه‌های فروش آن است، تنباکوهای میوه‌ای است که از پوست میوه‌های تخمیر شده که با ملاس یا گلیسیرین مخلوط می‌شود، به دست آمده است.

این تنباکوهای کم‌شیره برای ایجاد جذابیت کاذب مصرف می‌شود و حجم آسیب‌شان به‌مراتب بیشتر از تنباکوهای سنتی است.

سرطان ریه،‌ سرطان لب و دهان و حنجره،‌ سرطان مری و معده،‌ لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرگ از عوارض بد‌خیم و زخم‌های گوارشی از مهم‌ترین عوارض و عواقب استفاده از قلیان هستند.

بنا بر گفته پزشکان، در آمارهای جدید ارائه‌شده آمده که کشیدن قلیان می‌تواند میزان اسپرم را در مردان کاهش دهد به طوری که موجب تغییرات ژنتیکی می‌شود و بر نسل بعدی تاثیر می‌گذارد.

همچنین تاثیرات سوء بر بارداری خانم‌ها نیز از دیگر تاثیرات مصرف قلیان است، زیرا در سه‌ماهه دوم و سوم بارداری اندام‌های جنین به‌تدریج تشکیل می‌شوند و در صورت استعمال دود، رشد اندام‌ها مختل و جنین با عقب‌ماندگی مواجه می‌شود.

اختلال در جذب کلسیم و ساخت استخوان، یائسگی زودرس، کاهش وزن و تخریب هورمون های جنسی، تاثیر در سیستم گوارشی از دیگر تاثیرات این غول قُل‌قُلی است.

سازمان بهداشت جهانی در خصوص مضرات قلیان گزارشی تهیه کرده که از نکات تکان‌دهنده‌ای پرده برمی‌دارد. تهیه‌کنندگان این گزارش معتقدند که استفاده از قلیان برای فرد استفاده‌کننده و افراد در معرض دود قلیان ضرر دارد.

آنها می‌گویند قلیان، جایگزین مناسبی برای سیگار نیست؛ چرا که یافته‌های تحقیقاتی نشان داده است یک ساعت کشیدن قلیان، صد تا 200 بار بیشتر از یک سیگار به بدن انسان ضرر می‌رساند.

دانشمندان این سازمان بر پایه یافته‌های شیمیایی معتقدند حتی بعد از گذر دود از آب، قلیان دارای مقادیر معتنابهی فلزات سنگین، مونواکسیدکربن و 400 نوع از مواد سرطان‌زاست.

علاوه بر این، گفته شده است که هیچ دلیلی برای هیچ دستگاهی وجود ندارد که بتواند استعمال قلیان را سالم‌تر کند. ضمنا مضرات قلیان فقط مربوط به تنباکوها هم نیست چرا که سازمان بهداشت جهانی معتقد است مواد سوختی استفاده‌شده برای سوزاندن تنباکو مثل زغال هم باعث ضرر برای استفاده‌کننده و سایرین است؛ ضمن این‌که باید در نظر داشت در کشیدن قلیان، فرد هم دود این مواد سوختی را استنشاق می‌کند و هم تنباکو را که این مورد در سیگار وجود ندارد.

علاوه بر عادات غلط مصرف قلیان، چون اشتراک یک قلیان میان چند نفر و استفاده از لبه قلبان بدون رعایت نکات بهداشتی، احتمال ابتلای فرد به بیماری‌هایی چون هپاتیت را بالا می‌برد.

ناگفته پیداست که این خطرات درمورد افرادی مثل زنان باردار بالاتر از سایرین است. این را هم باید در نظر داشت که نیکوتین موجود در یک وعده قلیان با تنباکوی غیرمیوه‌ای، 70 برابر یک سیگار است.

علاوه بر این، زمان طولانی‌تر کشیدن قلیان هم باعث می‌شود ضرر آن از ضرر سیگار فراتر رود. در حالی که زمان کشیدن یک نخ سیگار به چند دقیقه هم نمی‌رسد، برای کشیدن یک قلیان باید حدود 45 دقیقه وقت صرف کرد که این مساله به معنای ورود حجم بیشتر دود به بدن است.

البته از این مساله هم نباید بسادگی گذر کرد که اطرافیان مصرف‌کنندگان قلیان نیز در مواجهه با دود تحمیلی از اثرات سوء این موادکشنده از جمله سرطان‌ها، بیماری‌های قلب و عروق و تنفسی به دور خواهند بود، بلکه با استنشاق دود خارج‌شده از دهان یا بینی فرد مصرف‌کننده به ابتلا به این بیماری‌ها نزدیک می‌شوند.

در ایران هم اطلاع‌رسانی زیادی در مورد مضرات قلیان صورت گرفته است. خصوصا این‌که تصورات غلطی در مورد مضرنبودن قلیان در جامعه وجود دارد و سن مصرف دخانیات بویژه قلیان هم پایین آمده است.

همین مضرات و در عین حال میل ایرانی به کشیدن قلیان بوده است که محققی را به فکر ساخت دستگاه قلیان سالم انداخته است.

طبق ادعای مخترع، این دستگاه با استفاده از جریان برق، بخار آب تولید می‌کند که کاملا بی‌ضرر است و در عین حال دود مطبوع و طعم و بوی به مراتب بهتری دارد.

ادعا شده است در این دستگاه، عوارض ناشی از مصرف قلیان سنتی حذف و ویژگی‌های مثبت آن برای مصرف‌کنندگان آن حفظ شده است.